Nordmenn,og særleg kvinner, er på topp i sjukefråver, samstundes som fødselstala dett nedover. Er det berre å bli flinkare til å «ta på eiga oksygenmaske først» eller kan ein gjere fleire grep i det som allereie er eit av verdas beste arbeidsliv? Eg held ein knapp på det siste.

Nyleg kunne E24 melde at sjukefråveret i Noreg fører til 20,7 milliardar kroner ekstra i utgifter i årets statsbudsjett. Det legemeldte sjukefråveret i 2.kvartal 2024 er 7,1% høgare enn året før.

Om ein ser på gruppa 35-39 år, er sjukefråveret for menn 4,1%, medan sjukefråveret til kvinner 8,6%.

Korleis kan det ha seg at kvinnene er over dobbelt så mykje sjukemelde enn menn på same alder?

Graviditet kan heilt klart vere ei årsak til at kvinner i fruktbar alder har høgare sjukefråver enn menn.

Samstundes er det nokre andre faktorar som er verdt å ta ein kik på.  

Frå 1990 og fram til i dag, har andelen kvinner som jobbar deltid i arbeidslivet lege på jamt 35%. At ikkje fleire går inn i heiltidsstillingar og at det legemeldte sjukefråveret aukar, kan vere eit symptom på at det er kvinnene som brukar mest tid på det ulønna arbeidet i heim og med born, som gjer at dei har ein usynleg byrde. Ein snakkar gjerne om det tredje skiftet.

For seksti år sidan var det rekna som eit fulltidsstilling å vere heimeverande, og å ta seg av hus og born. Sjølv om norske menn har tatt større del i omsorgs- og husarbeid sidan då og ein har fått fleire hjelpemiddel inn i heimen, er det framleis særs mange oppgåver som skal gjerast når arbeidsdagen er over.

Spond-appen kan ikkje organisere barnebursdag eller køyre ungane på trening. Robotstøvsugaren kan ikkje vaske toalettet, pare sokkar, eller passe på at det er støvlar i rett storleik, brød og vaskepulver i hus.

Om ein i ein familie har to vaksne som jobbar fulltid, born i barnehage og/eller grunnskulealder og ein heim som skal driftast, er det for få timar i døgnet til å utføre alle oppgåvene.

Det er eit reknestykke som ikkje går opp.

Går det opp har du gjerne tilgong på mykje barnevakt, jobbar utanom 8-16 i kvardagen, eller har råd og moglegheit til å kjøpe tenester som kan fjerne nokre av oppgåvene frå lista.

Mange av råda til korleis folk (og særleg kvinner) kan stresse ned, er at dei skal «ta på seg eiga oksygenmaske først», men her er fire samfunnsmessige grep eg har vel så mykje tru på:  

1.      Utvide antal permisjonsdagar med løn når ein har sjukt born.

2.      Innføre fleksibel arbeidstid som grunnordning på alle arbeidsplassar (der det er mogleg).

3.      Flytte den 6. ferieveka som i dag blir gitt til arbeidstakarar over 60, til arbeidstakarar som har born under 13 år.

4.      Fjerne mva på reingjerings- og reparasjonstenester, slik at fleire kan ta seg råd til å kjøpe inn hjelp i heimen.

‍